9 september 2017
Wat betekent het om vrij te zijn? Mentaal en emotioneel vrij?
Ik lees vandaag in het prachtige boek van Onno Zijlstra: ‘Reflecties’.
Over Nietzsche’ schrijft Onno op bladzijde 82: “De mens moet aan zichzelf werken alsof hij/zij een kunstwerk is. Alsof je werkt in een tuin waarin je moet wieden en laten groeien. Deze metafoor van een tuin is zowel op het leven als op de kunst toepasbaar. Het gaat om een krachtenspel tussen wat groeit en wat vormt.”
Dit herken ik. Ons leven speelt zich af in een werkveld. We zijn helemaal niet vrij, want niets is los verkrijgbaar. Geen donker zonder licht, geen verzadiging zonder honger, geen goed zonder kwaad, geen leven zonder dood. Een krachtenveld vol intriges.
Ik herken ook mijn beweging in het werkveld. Ik oefen wankel mijn vormgeving binnen het kader van mijn doeken en daarbuiten. Zoeken tussen links en rechts, onder en boven, licht en donker. Ergens tussen voor en achter, chaos en harmonie. Dat is hard werken zeg.
Kijk eens naar de rol van de waarneming in het krachtenspel. Als je naar een boom kijkt, ben je je bewust van die boom. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar zonder taal lukt je dat niet. De taal geeft een perspectief en stelt je een boom voor ogen. Wat het woord boom niet framed, om het modieus te zeggen, wordt in deze waarneming verdonkeremaand. Dit verdonkeremanen zit in de structuur van de beeldvorming en dus van de menselijke waarneming. Zo gehandicapt zijn we dus (geleerd van de hond). We zijn dus helemaal niet mentaal vrij want boven elke waarneming vliegt de drone van een denkbeeld. Dat denkbeeld geeft betekenis, door een perspectief voor te stellen.
Je kunt zeggen; 'Okee ik ga proberen waardenvrij waar te nemen.Echt luisteren naar de boom als Ding an Sich.' Ongemerkt zweeft ook hieroven de drone van het denkbeeld. Waardenvrij waarnemen is een illusie. De angel zit hem erin dat elk perspectief achterbaks is: het beeld van waarheid verhult een machtsgreep. Zo maakt de waarnemer zich schuldig, hij/zij oefent macht uit. Het werkveld is een mentaal mijnenveld!
Betekenis is er bij de gratie van wat niet betent wordt. Ik leerde te letten op die gratie van het betekenisloze. Als je je beeldvorming uitstelt ben je minder afhankelijk van verschijnselen en bevrijd je je van het zoeken naar jezelf in situaties en posities in het werkveld.
Met andere woorden: wat er gebeurt of niet gebeurt is niet meer zo belangrijk. Je hoeft er niets van te vinden. De dingen verliezen hun gewicht, hun ernst. Het leven is een speelveld in plaats van een werkveld. Hij geeft het zijn beminden als in de slaap.
