20 oktober 2021
"We moeten geloven in de vrije wil. We hebben geen andere keuze".
(Isaac, B. Singer)
Deze prachtige paradox geeft heel goed het spanningsveld van het creatieve proces weer.
We leven in ruimte en tijd en zijn daardoor ingekaderd in de loop der dingen.
Vanmorgen voel ik dat weer als ik de kwasten hanteer. Dat is heel basaal handelen. Essentiele vragen dienen zich aan: Waar zet ik de kwast? Hoe? Waartoe? Wat beweegt me? Wat doet de verf? In de handeling is er geen overweging maar een vertrouwen. Vanmorgen heb ik me ook maar weer toevertrouwd aan de verf, de maat van de kwast, de zwaartekracht. De resultaten zie je op de plaatjes. Mijn handen gingen vrij en vaardig en na een paar uur was het tijd voor koffie. Wat is het wat me beweegt? Heb ik keuzevrijheid?
Stel je een oerknal voor.
Een punt, vanwaar uit de ruimtetijd gevormd wordt. Stel je voor dat vanuit dat punt die ruimtetijd een vorm aanneemt, een trechtervorm. Bijvoorbeeld naar rechts. Elke seconde wordt die trechter groter, ruimer, dijdt uit dus naar rechts. De trechter is de tijd. De omtrek de ruimte. Stel je voor dat op de buitenzijde van de trechter ringen staan, een tijdbalk. Stel dat je de ring van 20 oktober 2021 kunt opzoeken en dwars eruit kunt snijden. Op de seconde nauwkeurig. Je hebt in die tijdring gelijktijdigheid van alles in die seconde. Toch is deze ene gelijktijd in essentie hetzelfde als het plakje uit de trechter dat een seconde na de oerknal gevormd is, immers er is niets bijgekomen noch afgegaan. Alleen de constellaties zijn anders. Je kunt zelfs niet zeggen dat er -meer van hetzelfde- is, want het wordt niet meer. Als het er zo voorstaat, hoe kan dan in die éénheid een deel zich zelf afzonderen en zich een vrije wil toedichten?
In de tijd is slechts de verscheidenheid der losse delen toegenomen en dan nog maar alleen in onze ogen, ons voorstellingsvermogen. Zit in dit voorstellingsvermogen onze vrije wil? Welnee, want nog steeds heeft alles met alles te maken. Van het een komt het ander.
In de ruimtetijd zitten we echt niet op een hogere troon dan de worm of de steen of de heliummolecuul. We zijn het allemaal. Dat is het leven en dat geeft vertrouwen in de kwast.
